Een burn-out begrijpen om er beter mee om te gaan
Nee, een burn-out is niet gewoon oververmoeid zijn!
Een burn-out hangt samen met chronische stress en overbelasting. Het gaat dus echt wel om meer dan oververmoeidheid. Een burn-out is een complex fenomeen dat duidt op een onevenwicht tussen wat je denkt te moeten doen en wat je werkelijk kunt doen. Een beter begrip van de achterliggende mechanismen helpt om komaf te maken met misvattingen en concrete pistes te ontdekken om in balans te blijven.
Wat is een burn-out?
Wat is een burn-out?
Volgens de definitie ben je bij een burn-out algemeen, emotioneel, mentaal en soms fysiek uitgeput door een langdurige blootstelling aan zware stress. In tegenstelling tot tijdelijke vermoeidheid duurt een burn-out langer en leidt tot beduidend minder energie en betrokkenheid. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt een burn-out geclassificeerd als een werkgerelateerd fenomeen, maar dezelfde mechanismen spelen ook in andere levensdomeinen (waaronder het gezinsleven).
Een aanpak rond drie dimensies
- Emotionele uitputting: een leeg en afgemat gevoel, weinig energie
- Depersonalisatie: afstandelijkheid, cynisme of terugtrekken uit verantwoordelijkheden
- Minder persoonlijke voldoening: het gevoel niet capabel of competent te zijn, verlies van vertrouwen
Wat zijn de signalen van een burn-out?
De eerste tekenen aan de wand zijn niet altijd spectaculair, maar de opstapeling ervan moet je waarschuwen:
- korte dutjes overdag of herhaaldelijk wakker worden ’s nachts,
- ongebruikelijke fouten bij routinetaken,
- aanhoudende gespannen spieren (nek, rug, kaak),
- moeilijk om voldoening te voelen, zelfs na een aangenaam moment,
- prikkelbaarheid of emotionele overgevoeligheid.
Deze indicatoren duiden op een overbelasting die niet kan opgevangen worden door onze gebruikelijke herstelcapaciteit.
De verschillende types burn-out
Hoewel professionele burn-outs het meest aan bod komen in de media, speelt dezelfde dynamiek ook in andere contexten:
- Parentale burn-out: wanneer de mentale belasting door de opvoeding en gezinsorganisatie overweldigend wordt.
- Burn-out bij studenten: een toenemend fenomeen door academische druk en onzekerheid over de toekomst.
- Emotionele burn-out: komt vaak voor bij mantelzorgers, die enorm veel emotionele energie investeren en niet voldoende hersteltijd krijgen.
In elk van die gevallen speelt de mentale belasting een sleutelrol. Deze belasting stapelt zich namelijk op wanneer er geen adempauze meer is tussen alle verantwoordelijkheden. De verschillende types tonen aan dat een burn-out niet alleen verbonden is met een plek, maar ook met de verhouding tussen eisen en beschikbare middelen.
Een aantal handvaten om beter met stress om te gaan
Lichaamsbeweging en regulatie van het zenuwstelsel
Activiteiten zoals yoga en zwemmen activeren het parasympatisch systeem dat de effecten van chronische stress tegengaat. Zelfs 30 minuten wandelen per dag volstaat al om de fysiologische markers van stress te verlagen.
Voeding, herstel, deconnectie: de sleutels tot gemoedsrust
Voeding, herstel, deconnectie: de sleutels tot gemoedsrust
Voeding en micronutriënten
Regelmatig magnesium, omega 3-vetzuren en B-vitamines binnenkrijgen ondersteunt normale psychologische functies. Voeding met een hoog gehalte aan tryptofaan (bananen, peulvruchten, noten) helpt bij de aanmaak van serotonine, een stof die onze stemming helpt reguleren.
Digitale hygiëne en mentale belasting
Beperk ‘s avonds uw schermgebruik. Dat zorgt voor een betere afgifte van het slaaphormoon melatonine. De overvloed aan informatie en constantie connectie brengen ons lichaam in een staat van alertheid, waardoor het niet kan herstellen.
Herstelrituelen
Meditatie volgens mindfulness of ademhalingsoefeningen kunnen helpen om stresspieken te verminderen en de slaapkwaliteit te verbeteren.
Wat doen bij een burn-out?
Bij een burn-out is een totaalbegeleiding aan de orde. Onderzoek toont aan dat het herstel op drie pijlers berust:
- Tijd: verminder de belasting en las voldoende rust in,
- Ondersteuning: steun op uw omgeving of professionals om de emotionele last te delen,
- Stapsgewijs herstel: bouw opnieuw ontspannende en realistische activiteiten in om uw vertrouwen en energiepeil terug te winnen.
Spreken met een gezondheidsprofessional blijft een cruciale stap om de situatie te evalueren. Samen kunnen jullie de beschikbare hulpmiddelen in kaart brengen (psychologische begeleiding, werkorganisatie en privéleven…) en een gestructureerd en stapsgewijs ondersteuningstraject op maat uitwerken.
Spreken over een burn-out is de eerste stap
In deze nieuwe aflevering van Be-Life talk deelt stress- en burn-outcoach Joëlle Hellebaut haar expertise over een fenomeen dat steeds meer terrein wint, zowel op het werk als in de privésfeer.
In heldere en concrete taal legt ze het verschil uit tussen overbelasting en burn-out. Ze beschrijft de meest kwetsbare profielen (perfectionisten, altruïsten, hypercreatievelingen…) en wijst op de waarschuwingssignalen die je niet mag negeren, zoals gevoelens van machteloosheid of emotionele terugtrekking. Daarnaast reikt ze praktische handvaten aan om actie te ondernemen: realistische doelen stellen, leren delegeren, duidelijke tijdsgrenzen instellen en je laten begeleiden met de juiste ondersteuning.
In de fyto- en nutri-rubriek biedt Ann Broché een waardevolle kijk op essentiële nutriënten die het zenuwstelsel ondersteunen en kunnen helpen om het risico op een burn-out te verminderen. Ze deelt ook concrete aanbevelingen rond voeding, slaap en dagelijkse structuur om stap voor stap een beter evenwicht op te bouwen.